ÖĞRETMEN ADAYLARINDA BİLİŞSEL ESNEKLİĞİN YORDANMASINDA ÜSTBİLİŞSEL FARKINDALIK VE ELEŞTİREL DÜŞÜNME EĞİLİMLERİNİN ROLÜ
Author:
Abstract
Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarında bilişsel esnekliği açıklamak üzere üstbilişsel farkındalık, eleştirel düşünme eğilimleri ve bunların alt boyutlarından oluşan bir path (yol) analizinin gerçekleştirilmesidir. İlişkisel araştırma modelinde tasarlanan bu araştırmada, öğretmen adaylarının bilişsel esnekliği, eleştirel düşünme eğilimleri ve üstbilişsel farkındalıkları arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Bu bağlamda, değişkenler arasındaki yordayıcı ilişkileri açıklamak amacıyla Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM) kullanılmıştır. Bu çalışmanın katılımcıları uygun örnekleme (convenience sampling) yöntemi ile belirlenmiş olup Türkiye’de bir devlet üniversitesinde eğitim fakültesinde öğrenim görmekte olan toplam 213 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak kişisel bilgiler formu, bilişsel esneklik ölçeği, eleştirel düşünme eğilimi ölçeği, ve üstbilişsel farkndalık ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde öncelikli olarak, öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalıklarının ve eleştirel düşünme eğilimlerinin, bilişsel esnekliklerinin anlamlı bir yordayıcısı olup olmadıklarını belirlemek için çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Bunun yanı sıra, üstbilişsel farkındalıkların ve eleştirel düşünme eğilimlerinin, bilişsel esneklik üzerindeki yordayıcı rolü yol (path) analizi kullanılarak incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda, öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimi yenilikçilik alt boyutu ile üst bilişsel farkındalıklarının sorgulama, motivasyon ve değerlendirme alt boyutlarının öğretmen adaylarının bilişsel esnekliklerinin anlamlı bir yordayıcısı olduğu görülmektedir. Bilişsel esneklik ile üst bilişsel farkındalık ve eleştirel düşünme eğilimleri alt boyutları arasındaki ilişkiler incelendiğinde, bütün alt boyutların bilişsel esneklik ile orta düzeyde, pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, oluşturulan yapısal eşitlik modelinde, öğretmen adaylarının bilişsel esnekliğine ilişkin toplam varyansın %63’ünün eleştirel düşünme eğiliminin yenilikçilik alt boyutu ile üstbilişsel farkındalığın sorgulama, motivasyon ve değerlendirme alt boyutları tarafından açıklandığı tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
This study attempts to perform a path analysis regarding metacognitive awareness, critical thinking dispositions and their sub-dimensions in order to explain pre-service teachers’ cognitive flexibility. Having a relational survey design, the study examined the relationships between pre-service teachers' cognitive flexibility, critical thinking dispositions and their metacognitive awareness. In this vein, Structural Equation Modeling (SEM) was used to explain the predictive relationships between the variables. The participants of this study were selected by convenience sampling method and consisted of a total of 213 pre-service teachers studying at the faculty of education in a state university in Turkey. The study deployed personal information form, cognitive flexibility scale, critical thinking disposition scale, and metacognitive awareness scale as data collection tools. Multiple regression analysis was conducted to determine whether pre-service teachers' metacognitive awareness and critical thinking dispositions were significant predictors of their cognitive flexibility. Besides, the predictive role of metacognitive awareness and critical thinking dispositions on cognitive flexibility was analyzed through use of path analysis. The analysis results revealed that the innovativeness sub-dimension of the participants’ critical thinking dispositions and the questioning, motivation and evaluation sub-dimensions of their metacognitive awareness were identified to be significant predictors of their cognitive flexibility. Considering the relationships between cognitive flexibility and metacognitive awareness and critical thinking disposition sub-dimensions all sub-dimensions were found to have a medium level, positive and significant relationship with cognitive flexibility. In addition, the structural equation model suggested that 63% of the total variance regarding the pre-service teachers’ cognitive flexibility was explained by the innovativeness sub-dimension of critical thinking disposition and the questioning, motivation and evaluation sub-dimensions of metacognitive awareness.