Author :
DOI : 10.29228/iedres.63986
Year-Number: 2022-CİLT 2 SAYI 2
Yayımlanma Tarihi: 2022-11-17 13:46:38.0
Language : İngilizce
Konu : Eğitim Bilimleri
Abstract
Okul yöneticilerinin sergiledikleri liderlik stillerinin okullar ve öğretmenler üzerinde bıraktığı etki oldukça önemlidir. Öğretmenlerin okul yöneticilerinden sergilemiş oldukları liderlik stillerinin, okul, başarısına, etkililiğine, iklimine, kültürüne, öğretmenlerin mesleki doyumuna, motivasyonuna, performansına olumlu katkısının olacağı düşünülmektedir.
Bu doğrultuda çalışmanın amacı, okul yöneticilerinin taşıması gereken liderlik becerilerini belirleyecek ihtiyaç analizlerini yaptıktan sonra belirlenen ihtiyaçları karşılamaya yönelik eylem planlarını hayata geçirmek ve bu eylem planları çerçevesinde yapılacak eğitim uygulamaları ile okul yöneticilerinin liderlik stili becerilerinin geliştirilmesini sağlamaktır. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden, eylem araştırması deseni ile yürütülmüştür. Çalışma grubu belirlenirken amaçlı örnekleme yöntemlerinden olan “ölçüt örnekleme” kullanılmıştır. Çalışmanın katılımcıları, 2021-2022 eğitim öğretim yılında Elazığ il ve ilçelerindeki kamu ortaokullarında görev yapan 7 okul yöneticisi ile bu okul yöneticilerinin kurumlarında görev yapan her okuldan 5 olmak üzere toplamda 25 öğretmenden oluşmuştur. Nitel verilerin toplanması için araştırmacı tarafından yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılmıştır. Ayrıca, araştırmacı, eğitmen ve dış gözlemci raporları, video kayıtları, Web 2.0 araçları ile veriler toplamıştır. Çalışma kapsamında elde edilen nitel verilerin analizi için içerik analizi yöntemi kullanılmıştır.
Çalışmanın kapsamında okul yöneticilerinin iyileştirilmesi istenen davranışlarına ilişkin eylem planları yapılmış ve üç döngü ile eğitim uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Bu uygulamalar sonucunda, öğretmen görüşlerine göre, okul yöneticilerinin eğitim uygulamasında anlatılan liderlik stilli davranışlarında olumlu yönde gelişmeler sağlanmıştır.
Keywords
Abstract
The effect of school administrators’ leadership styles on schools and teachers is very important. The leadership styles of the school administrators are thought to contribute positively to the success, effectiveness, climate, and culture of the school as well as the job satisfaction, motivation and performance of the teachers. In this sense, the aim of the study was to conduct a needs analysis to idetify the leadership skills that school administrators should have, then to implement action plans to meet the identified needs and to develop the school administrators’ leadership style skills through training practices as a part of the action plans. Action research, one of the qualitative research methods, was used in the study. In sample selection, "criterion sampling", a purposive sampling method, was adopted. The study group consisted of seven school administrators and a total of 25 teachers, five from each school, in five elementary schools in Elazığ and its districts in 2021-2022 academic year. The data were collected through trainer observation reports and outside observer reports, video recordings and Web 2.0 tools. Content analysis method was used to the analyze the data. In the study, action plans were developed to improve school administrators’ leadership behaviors and training practices were carried out in three cycles. Teachers' opinions revealed that, as a result of the practices, positive developments were achieved in chool administrators’ leadership style behaviors included in the training practice.
Keywords
- Ak, F. (2015). Okul müdürlerinin liderlik türleri ve öğretmenlerin motivasyonları üzerine etkileri (Master’s thesis), Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Akbaba, A., Turhan, M. (2016). İlköğretim okul binalarının fiziksel sorunlarına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 341-356.
- Altınkurt, Y. (2007). Eğitim örgütlerinde stratejik liderlik ve okul müdürlerinin stratejik liderlik uygulamaları (Doctoral dissertation, Anadolu University (Turkey)).
- Bakanauskienė, I., & Bartnikaitė, E. (2009). Leadership Styles in The Context of Overall Managerial Competence: The Lithuanian Company Case. Organizacijų Vadyba: Sisteminiai Tyrimai. Kaunas: Vytauto Didžiojo Universiteto Leidykla, 2009, T. 51.
- Barutçugil, İ. (2014). Liderlik (1. Baskı). İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
- Bass, B. M. (1999). Two Decades of Research and Development in Transformational Leadership. European Journal of Work and Organizational Psychology, 8(1), 9-32.
- Bass, B. M., & Avolio, B. J. (1993). Transformational Leadership: A Response To Critiques.
- Bennett, T. M. (2009). A Study of The Management Leadership Style Preferred By IT Subordinates. Journal of Organizational Culture, Communications and Conflict, 13(2), 1.
- Bilir, M. E. (2007). Öğretmen Algılarına Göre İlköğretim Okul Yöneticilerinin Dönüşümcü Liderlik Özellikleri ile Öğretmenlerin İş Doyumu İlişkisinin İncelenmesi (Master’s Thesis, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
- Buluç, B. (2009). Sınıf Öğretmenlerinin Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki1. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 57(57), 534.
- Bulut, Y. B., ve Uygun, S. (2010). Etkin bir yönetim için vizyoner liderliğin önemi: Hatay’daki kamu kurumları üzerinde bir uygulama/Importance of Vısıonary Leadershıp For An Actıve Admınıstratıon: An Applıcaton In Publıc Instıtutıons In Hatay. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 29-47.
- Bush, T., & Glover, D. (2003). School Leadership: Concepts and Evidence.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri.(5. Baskı). Pegem Akademi.
- Cemaloğlu, N ve Özdemir, S. (2013). Eğitim Yönetiminde Kuram ve Uygulama İçinde,(1. Baskı, Ss. 131–183). Ankara: Pegem Akademi.
- Covey, S. R. (1992). Principle Centered Leadership. Simon and Schuster.
- Çelik, C ve Sünbül, Ö. (2008). Liderlik Algılamalarında Eğitim ve Cinsiyet Faktörü: Mersin İlinde Bir Alan Araştırması. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences, 13(3).
- Çetin, N. G., ve Beceren, E. (2007). Lider Kişilik: Gandhi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (5), 111-132.
- Dağlı, E ve Kalkan, F. (2021). Okul Müdürlerinin Güçlendirici Liderlik Davranislari ile Ögretmenlerin Öz Yeterlik Algilari ve Is Doyumu Düzeyleri Arasindaki Iliski. Education and Science, 46(208), 105-124.
- Dahiru, A. S., & Pihie, Z. A. L. (2016). Modelling of Entrepreneurial Leadership For Effectiveness of Schools. Middle-East Journal of Scientific Research, 24(4), 1371-1375.
- Dash, S. S., & Vohra, N. (2018). The leadership of the school principal: Impact on teachers’ job crafting, alienation and commitment. Management Research Review.
- Dinçer, M., ve Öksüz, B. (2011). Hizmetkâr Liderlik Anlayışı ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Geliştirmek. Erciyes iletişim Dergisi, 2(2).
- Dursun, Y. (2009). Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyleri ile Yöneticileri için Algıladıkları Dönüşümcü ve Etkileşimci Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki (Karabük İlköğretim Okulları Örneği). [Yayımlanmamışyüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Eranıl, A. K. (2014). Mesleki Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Yöneticilerin Vizyoner Liderlik Özellikleri ile Öğretmenlerin İş Doyumu Düzeyleri Arasındaki İlişki (Master’s Thesis, Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
- Evers, C. W., & Lakomski, G. (Eds.). (1996). Exploring Educational Administration: Coherentist Applications and Critical Debates. Pergamon.
- Fındıkçı, İ. (2009). Bir Gönül Yolculuğu: Hizmetkâr Liderlik. İstanbul: Alfa Yayın.
- Fris, J., & Lazaridou, A. (2006). An Additional Way of Thinking About Organizational Life and Leadership: The Quantum Perspective. Canadian Journal of Educational Administration and Policy, (48).
- Goossen, R. J., & Stevens, R. P. (2013). Entrepreneurial Leadership: Finding Your Calling, Making A Difference. Intervarsity Press.
- Greenwood, D. J., & Levin, M. (2007). A history of action research. Introduction to action research, 13-35.
- Griffith, J. (2004). Relation of Principal Transformational Leadership To School Staff Job Satisfaction, Staff Turnover, and School Performance. Journal of Educational Administration.Gümüş, A. (2013). İlkokul yöneticilerinde güçlendirici liderlik davranışları ile öğretmenlerde örgütsel bağlılık ilişkisi: Psikolojik güçlendirmenin aracılık rolü (Ankara ili örneği). Gazi Üniversitesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Ankara.
- Gümüşeli, A. İ. (2001). Çağdaş Okul Yöneticisinin Liderlik Alanları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 28, 531-548.
- Holter, I. M & Schwartz‐Barcott, D. (1993). Action Research: What Is It? How Has It Been Used And How Can It Be Used in Nursing?. Journal of Advanced Nursing, 18(2), 298
- Hotaman, D. (2018). Okulların Fiziksel Donanım Yeterliliğinin Müzik, Beden ve Doğa Zekâ Alanları Açısından İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (3) , 863-879. DOI: 10.17860/mersinefd.485953
- İşcan, Ö. F. (2006). Dönüştürücü/Etkileşimci Liderlik Algısı ve Örgütsel Özdeşleşme İlişkisinde Bireysel Farklılıkların Rolü. Akdeniz İİBF Dergisi, 6(11), 160-177.
- Kavrayıcı, C. (2019). Okul Müdürlerinin Liderlik Stillerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Anadolu University Journal of Education Faculty, 3(2), 116-131.
- Kearney, C. (2020). Entrepreneurial Leadership and Its Impact on The Emergence of Entrepreneurial ventures. In Organizational Mindset of Entrepreneurship (Pp. 9-24). Springer, Cham.
- Keçecioğlu, T. (1998). Liderlik ve Liderler (1. Baskı). İstanbul: Kal-Der Yayınları.
- Koçak, S ve Burgaz, B. (2017). The role of leader empowering behaviours in psychological contract at high schools. Education and Science Vol 42 (2017) No 191 351-369.
- Konan, N ve Çelik, O. T. (2017). Okul müdürlerinin güçlendirici liderliğine ilişkin öğretmen algısı. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, s. 322-335.
- Koryak, O., Mole, K. F., Lockett, A., Hayton, J. C., Ucbasaran, D & Hodgkinson, G. P. (2015). Entrepreneurial Leadership, Capabilities and Firm Growth. International Small Business Journal, 33(1), 89-105.
- Kuratko, D. F. (2007). Entrepreneurial Leadership in The 21st Century: Guest Editor’s Perspective. Journal of Leadership and Organizational Studies, 13(4), 1-11.
- Küçük, Y., Arslan, Ö., Baydemir, Y., Abdurrahmanoğulları, Ö ve Özkan, Ö. (2021). Okul Müdürlerinin Stratejik Liderlik Davranışlarının İncelenmesi. Black Sea Journal of Public and Social Science, 3-4.
- Lawrence, E. T. (2000). The Relationship Between, Transformational, Transactional, and Laissez-Faire Leadership Styles of The Senior Executives/Department Heads and Their Immediate Subordinates’ Perceived Satisfaction, Extra Effort, Effectiveness, and Organizational Culture Typology in The Hospital Setting. Nova Southeastern University.
- Lee, A. N & Nie, Y. (2017). Teachers’ perceptions of school leaders’ empowering behaviours and psychological empowerment: Evidence from a Singapore sample. Educational Management Administration and Leadership, 45(2), 260-283.
- Leithwood, K & Jantzi, D. (2005). A Review of Transformational School Leadership Research 1996–2005. Leadership and Policy in Schools, 4(3), 177-199.
- Leithwood, K., Jantzi, D & Steinbach, R. (1999). Changing Leadership For Changing Times. Mcgraw-Hill Education (UK).
- Leonard, J. (2013). Innovation in the schoolhouse: entrepreneurial leadership in education. R&L Education.
- Lune, H & Berg, B. L. (2017). Qualitative Research Methods For The Social Sciences. Pearson.
- Mankan, E. (2011). Yönetim ve Organizasyon. İzmir: İlya Ticari Yönetim Dizisi.
- Marks, H. M & Nance, J. P. (2007). Contexts of Accountability Under Systemic Reform: Implications For Principal Influence on Instruction and Supervision. Educational Administration Quarterly, 43(1), 3-37.
- Martin, B. N., Crossland, B & Johnson, J. A. (2001). Is There A Connection: Teacher Empowerment, Teachers’ Sense of Responsibility, and Student Success?.
- Marzano, R. J., Waters, T & Mcnulty, B. A. (2004). School Leadership That Works: From Research To Results. ASCD.
- Mastrangelo, A. (2015). Entrepreneurial Leadership: A Practical Guide To Generating New Business: A Practical Guide To Generating New Business. ABC-CLIO.
- Mertler, C. A. (2019). Action Research: Improving Schools and Empowering Educators. Sage Publications.
- Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. sage.
- Moos, L., Krejsler, J & Kofod, K. K. (2008). Successful Principals: Telling Or Selling? on The Importance of Context For School Leadership. International Journal of Leadership in Education, 11(4), 341-352.
- Musa, K., Saad, N & Nor, M. A. M. (2018). Tingkah Laku Integriti Dalam Pemantapan Pengurusan Sektor Perkhidmatan Awam. Management Research Journal, 7, 260-277.
- Özdemir, S., Sezgin, F ve Koşar, S. (2013). Eğitim Yönetiminde Kuram ve Uygulama. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Özdilek, K. (2019). Öğretmen algılarına göre vizyoner liderlik ile yetenek yönetimi arasındaki ilişkide pozitif psikolojik sermayenin aracılık rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
- Özmen, F ve Kömürlü, F. (2010). Eğitim Örgütlerine Yönetici Seçme ve Atamada Yaşanan Sorunlar ve Yönetici Görüşleri Temelinde Çözüm Önerileri. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(1), 25-33.
- Öztürk, E. (2008). İlköğretim okullarında görev yapan okul yöneticilerinin vizyoner liderlik özelliklerine sahip olmaları ve okul iklimi arasındaki ilişki (Edirne ili örneği). Unpublished master’s thesis, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi S, Çanakkale.
- Pardosi, J & Utari, T. I. (2021). Effective Principle Leadership Behaviors To Improve The Teacher Performance and The Student Achievement. F1000Research, 10(465), 465.
- Pektaş, H. M. (2019). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin liderlik tarzı ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişkinin analizi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Eğitim Yönetimi Bilim Dalı, Malatya.
- Pihie, Z. A. L., Dahiru, A. S., Basri, R., & Hassan, S. A. (2018). Relationship between entrepreneurial leadership and school effectiveness among secondary schools. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 8(12), 258-274.
- Pisapia, J. (2009). The Strategic Leader: New Tactics For A Globalizing World. Iap.
- Pont, B., Moorman, H & Nusche, D. (2008). Improving School Leadership (Vol. 1, Pp. 1-199). Paris: OECD.
- Razi, S. (2003). İlköğretim Yöneticilerinin Çağdaş Liderlik Eğilimleri (Master’s Thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
- Ross, J. A & Gray, P. (2006). Transformational Leadership and Teacher Commitment To Organizational Values: The Mediating Effects of Collective Teacher Efficacy. School Effectiveness and School Improvement, 17(2), 179-199.
- Saban, A. (2004). Prospective classroom teachers’ metaphorical images of selves and comparing them to those they have of their elementary and cooperating teachers. International Journal of Educational Development, 24(6), 617-635.
- Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. V. (2016). Örgütsel Davranış (6. Bs.). Bursa: Alfa Aktüel Yayınları.
- Subaş, A. (2017). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Enneagram Kişilik Tipleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
- Subramaniam, R & Shankar, R. K. (2020). Three Mindsets of Entrepreneurial Leaders. The Journal of Entrepreneurship, 29(1), 7-37.
- Taylor, C. M., Cornelius, C. J & Colvin, K. (2014). Visionary leadership and its relationship to organizational effectiveness. Leadership and Organization Development Journal.
- Tekin, A. G. Y ve Ehtiyar, R. (2011). Başarının Temel Aktörleri: Vizyoner Liderler Vısıonary Leaders: The Major Actors of Success. Journal of Yasar University, 24(6), 4007-4023.
- Thompson, G., Madhuri, M & Taylor, D. (2008). How The Accelerated Reader Program Can Become Counterproductive For High School Students. Journal of Adolescent and Adult Literacy, 51(7), 550-560.
- Thornberry, N. (2006). Lead Like An Entrepreneur. Mcgraw Hill Professional.
- Tichy, N. M & Devanna, M. A. (1986). The Transformational Leader. Training and Development Journal.
- Ülker, M. (2009). Okul Yöneticilerinin Stratejik Liderlik Özelliklerine İlişkin Öğretmen Algıları (Master’s Thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
- Yıldırım, A ve Simsek, H. (1999). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (11 Baski: 1999-2018).
- Yılmaz, H. (2011). Güçlendirici Liderlik. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
- Yukl, G. (2002). Leadership in organizations (5th ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
- Yun, S., Cox, J & Sims, H. P. (2006). The Forgotten Follower: A Contingency Model of Leadership and Follower Self‐Leadership. Journal of Managerial Psychology.
- Kaynak göstermek için: Demirkol, M. & Özdemir, T. Y. (2022). Okul yöneticilerinin
- “ölçüt örnekleme” kullanılmıştır. Çalışmanın katılımcıları, 2021-2022 eğitim öğretim yılında Elazığ il ve
- görev yaptığı okulun öğrenme-öğretme mimarı olarak görülmelidir (Özdemir vd., 2013). Okul yöneticilerinin makamlarından aldıkları yetkiler dışında gerçekleştirmeleri gereken görev,
- yeteneklerine sahip olmaları gerekmektedir (Özmen ve Kömürlü, 2010). Yöneticiliğin sadece verilen
- (Mankan, 2011; Yukl, 2002). Bush ve Glover (2003), Yukl’un bir bireyi kullanımının daha geniş bir
- * Makale, 2022 yılında tamamlanan doktora tezinden üretilmiştir. Örgütlerdeki liderlerin çalıştıkları kurumların yapısına göre bir liderlik tarzlarının olması
- gerekmektedir (Bakanauskiene ve Bartnikaite, 2009). Benimsedikleri bu liderlik tarzları, kurum
- işgörenlerinin iş doyumu, performansları ve tükenmişlik düzeyleri üzerinde etkilidir (Bennett, 2009).
- gerekmektedir (Çelik ve Sünbül, 2008). Liderlikle ilgili stiller incelendiğinde, bilim insanları tarafından
- Özdemir, 2013). Bir okulda neyin önemli olduğunu iletmek ve okulun prensipleri, misyonu ve amaçlarıyla ilgili
- iletişimini ve ilişkilerini etkilediğini göstermektedir (Martin vd., 2001; Thompson vd., 2008). Müdürün
- (Moos vd., 2008). Fris ve Lazaridou (2006), iyileştirmeye yönelik liderlik stratejilerinin amaçlı ve okul
- kültürüyle ilgili olması gerekmektedir (Marzano vd., 2004). Kaliteli okul liderliğinin öğrenci başarısını
- artırdığını belgelemiştir. Liderlik stilleri Joseph (2003) ve Kamineni (2005) tarafından yapılan
- araştırmalarda elde edilen bulgular neticesinde dokuz farklı stil olarak ele alınacaktır (Subaş, 2017). Bu
- liderlik stillerine ait bilgiler aşağıda verilmiştir. Prensipli Liderlik: Prensipli liderler, güçlü karakterli, doğru hareket eden, taahhüt odaklı ve sorumluluk odaklı karar veren temel ilkeleri olan yöneticilerdir (Musa vd., 2018). Hizmetkâr Liderlik: Bu liderlik stiline sahip olan yöneticiler dürüst, dönüşüm ve değişimi sağlamaya çalışan, egoları kontrol edebilen, personelinin gösterebilecekleri performansları üst düzeye çıkarabilen liderlerdir (Dinçer ve Öksüz, 2011; Fındıkçı, 2009). Girişimci Liderlik: Kurumlarında girişimci ruhu ön plana çıkararak, girişimci düşünme ve hareket etmek için yönlendirmeler yapan, hızlı değişen şartlara uygun stratejiler geliştirmeye çalışan liderlik stilidir (Kearney, 2020; Subramaniam ve Shankar,2020). Dönüşümsel Liderlik: Belirsizlik ve karmaşıklık ile baş edebilen, ileri görüşlü, kişisel menfaatlerinden önce örgüt ve personelin çıkarlarını ön planda tutan ve değişim ile özdeşleşmiş liderlik stilidir (Bilir, 2007; Keçecioğlu, 1998; Tichy ve Devanna, 1986). Etkileşimsel Liderlik: Personeline ödüller vererek motivasyonlarını artırmayı amaçlayan, izleyenlerin belirlenen kurallara riayet etmelerini önemseyen ve düzenli değişimi sağlayan liderlik türüdür. Bu liderler için önemli olan, örgütsel amaçların yerine getirilmesi ve bu süreçte izleyenlere adil şekilde muamele etmektir (Bass, 1999; İşcan, 2006). Vizyoner Liderlik: Örgütün çalışmasına anlam kazandıran ve amaç olarak vizyon belirleyen ve bunu gerçekleştirebilmek için izleyenleri peşinden sürükleyen liderlerdir (Eranıl, 2014; Taylor vd., 2014). Otokratik Liderlik: Bu liderlik stilinde, yetkiler ve kararlar lider tarafından alınır, izleyenlerin çok fazla söz hakkı bulunmamakla birlikte, lidere bağımlıdırlar (Razi, 2003). Bu liderler tartışma ve eleştiriye kapalıdırlar. Örgütte ceza ve ödülü yoğunlukla kullanırlar. Karar alma noktasında hızlı olunduğu ve kriz durumlarında etkili bir liderlik stilidir (Sabuncuoğlu ve Tüz, 2016). Stratejik Liderlik: Örgütlerin çevreleri dışında gelişen değişimlere açık olması ve uyum sağlayabilmesi için yenilikçi, esnek davranışlar sergileyen ve sorun çözme becerileri olan ve karar alma konusunda yetenekli olan liderlik stillidir (Barutçugil, 2014; Pisapia, 2009). Güçlendirici Liderlik: İzleyenlerine yetki ve sorumluluk aktarımı yaparak güç paylaşımı yapan davranışlar sergileyen, izleyenlerin kendilerine liderlik etme becerilerini ortaya çıkaran liderlik stili olarak tanımlanabilir (Yılmaz, 2011; Yun vd., 2006). Okul liderliğinin dile, ülkeye, kültüre ve eğitimi yöneten yapılara göre değişkenlik gösteren farklı
- terimi önemsenmiş ve kısaca bu şekilde tanımlanmış (Pont vd., 2008), olsa da farklı tanımları da
- yöneticilerinin sahip oldukları niteliklerin belirlenmesini önemli hâle getirmiştir (Gümüşeli, 2001).
- (Kavrayıcı, 2019). Bu noktadan hareketle çalışmanın amacı; Türk eğitim sisteminde örgütsel amaçlara ulaşma
- özgürleştirici/geliştirici/eleştirel tür altında sınıflandıra bilinir (Holter ve Schwartz-Barcott, 1993;
- Greenwood ve Levin, 2007). Bunların her biri araştırmacının amaçlarına ve araştırmaya yaklaşımını
- gelişiminin sağlanması amacıyla araştırmanın işleyişi açısından uygun görülen Lewin’in (Mertler, 2019)
- tarafından hazırlanan önem ölçütlerine göre belirlenebilir (Başaran, 2000). Çalışmaya katılacak okul yöneticileri belirlenirken 2020-2021 yılında Fırat Üniversitesi Eğitim
- getirip yorumlayabilmektir (Yıldırım ve Şimşek, 2011, s. 227). Başka bir ifade ile belirli kurallar
- oluşturan sistematik bir tekniktir (Büyüköztürk vd., 2010, s. 269). İçerik analizinin temel amacı,
- Huberman’ın (1994) geliştirdiği formül kullanılmıştır (Uzlaşma Yüzdesi = Görüş Birliği (Na) / (Görüş
- ve üzeri olduğu durumlarda güvenirlilik sağlanmış olur (Saban, 2004, s. 467). Çalışmada uzmanlar
- denetim davranışlarının geliştirilmesi gerektiği tespit edilmiştir. 6.1. I. Değerlendirme Toplantısı (30.10.2021) Belirlenen tarihte araştırmacı, eğitmen ve dış gözlemci, eğitmenin Fırat Üniversitesindeki ofisinde
- liderlik şeklinde sıralanmıştır. Bu eğitim uygulaması 1 Kasım 2021 ile 21 Kasım 2021 tarihleri arasında
- düşünce ve duyguların daha net şekilde ifadesi için önemli görülmektedir (Lune ve Berg, 2017).
- derslerde kullanılan materyaller paylaşılarak, tekrar yapma imkânı sunulmuştur. 6.2.4. II. Değerlendirme Toplantısı (21.11.2021) Çalışma kapsamında II. değerlendirme toplantısı araştırmacı, eğitmen ve dış gözlemcinin katılımı ile
- otokratik liderlik şeklinde sıralanmıştır. Bu eğitim uygulaması 22 Kasım 2021 ile 13 Aralık 2021
- ettirilmesini dile getirmiştir. 6.3.4. III. Değerlendirme Toplantısı (06.12.2021) Çalışma kapsamında III. değerlendirme toplantısı araştırmacı, eğitmen ve dış gözlemcinin katılımı
- prensipli liderlik şeklinde sıralanmıştır. Bu eğitim uygulaması 13 Aralık 2021 ile 07 Ocak 2022 tarihleri
- zamana yayılması ile gözlem sonuçlarının daha verimli alınabileceğini belirtmiştir. 6.4.4. IV. Değerlendirme Toplantısı (05.01.2022) Son değerlendirme toplantısı araştırmacı, eğitmen ve dış gözlemcinin katılımı ile dış gözlemcinin
- liderlik stili olan dönüşümsel liderliğin okulun etkililiği (Leithwood vd., 1999), örgütsel bağlılık
- (Shivers, 1999), okul kültürü ve okul iklimi, örgütsel gelişim, öğretmenlerin motivasyonu noktasında
- olumlu etkilerinin olduğu alanyazında belirtilmiştir (Griffith, 2004; Lawrence, 2000; Leithwood ve
- Jantzi 2005; Ross ve Gray, 2006). Okulları daha etkili hâle getirme (Buluç, 2009), okul yöneticilerinin
- dönüşüm ilkelerine hâkim olması ile sağlanabilir (Marks ve Nance, 2007). Bir diğer liderlik stili olan prensipli liderlik ile ilgili olarak, okul yöneticilerinin öğretmenleri,
- (Covey, 2009). Bir lider olarak okul yöneticisi, sorumlu oldukları okul hayatının başarısının büyük
- ölçüde davranışları tarafından belirlendiğini anlamak zorundadır (Pardosi ve Utari, 2021). Bir sonraki liderlik stili olan etkileşimsel liderlik stili ile ilgili olarak öğretmenler yöneticilerinde,
- okullarda düşük düzeyde olduğu sonucu elde edilmiştir (Dursun, 2009). Etkileşimsel liderlerin
- Avolio, 1993; Evers ve Lakomski, 1996). Başka bir liderlik stili olan girişimsel liderlik stili ile ilgili olarak, öğretmenler risk alma, başarı için
- niteliklerini ifade etmektedir (Thornberry, 2006). Girişimci liderlik, bir örgütü geliştirmek ve sürdürmek
- için en iyi mekanizmalardan biri olarak görülmeye başlanmıştır (Goossen ve Stevens, 2013; Koryak vd.,
- 2015; Kuratko, 2007; Leonard, 2013; Mastrangelo, 2015; Thornberry, 2006). Girişimci liderliğin
- (Dahiru ve Pihie, 2016; Pihie vd., 2018). Öğretmen görüşleriyle değerlendirilen bir diğer liderlik stili olarak stratejik liderlikle ilgili olarak,
- misyon sahibi okul yöneticilerinin etkili okul oluşturmadaki önemine vurgu yapılmıştır (Ülker, 2009).
- Önemli görülen bu liderlik stilinin yöneticiler tarafından geliştirilmesi üzerine, Altınkurt (2007)
- “ara sıra” olarak tespit edilmiştir (Küçük vd., 2021). Güçlendirici liderlik stili bir diğer liderlik türü olarak öğretmenlere sorulmuştur. Öğretmenler bu
- liderlik özelliklerinin öğretmenler üzerinde iş doyumu, öz yeterlilik (Dağlı ve Kalkan, 2021),
- görülmüştür (Dash ve Vohra, 2019; Gümüş, 2013; Koçak ve Burgaz, 2017; Konan ve Çelik, 2017; Lee
- ve Nie, 2017). Bir diğer liderlik stili olan vizyoner liderlik ile ilgili öğretmen görüşleri doğrultusunda okul
- bağlılık ve örgütsel başarıları üzerinde etkili olduğu görülmüştür (Eranıl, 2014; Özdilek, 2019; Öztürk,
- 2008; Tekin ve Ehtiyar, 2011). Ayrıca öğretmenlerin motivasyonu ve çalışma azmini olumlu yönde
- etkilediği görülmüştür (Bulut ve Uygun, 2010). Otokratik liderlik stiline ilişkin öğretmen görüşlerine göre, okul yöneticilerinin otorite ve disiplini
- ise otorite boşluğu oluşabilmektedir (Pektaş, 2019). Alanyazında yapılan araştırmalarda, otokratik
- azalmasına yönelik olumlu etkileri bulunurken (Ak, 2015), liderlerin izleyenlerin fikirlerine önem
- (Çetin ve Beceren, 2007). İlk eylem planının uygulaması için okul yöneticileri ve öğretmenler tarafından en fazla ihtiyaç
- donanımsal ve sosyal koşullarının eksikliği sebebiyle iş yüklerinin artmasıdır (Akbaba ve Turhan, 2016;
- Balyer, 2018). Bu durum yöneticiler tarafından asli görevleri olan öğretim sürecini olumsuz şekilde
- etkileyeceği düşünülebilir. (Hotaman, 2018). Bu aşamada okulların idari ve fiziki problemlerinin
- Gümüş, A. (2013). İlkokul yöneticilerinde güçlendirici liderlik davranışları ile öğretmenlerde örgütsel bağlılık ilişkisi: Psikolojik güçlendirmenin aracılık rolü (Ankara ili örneği). Gazi Üniversitesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Ankara.
