ÖĞRETMEN ADAYLARINDA BİLİŞSEL ESNEKLİĞİN YORDANMASINDA ÜSTBİLİŞSEL FARKINDALIK VE ELEŞTİREL DÜŞÜNME EĞİLİMLERİNİN ROLÜ
Author :
Abstract
Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarında bilişsel esnekliği açıklamak üzere üstbilişsel farkındalık, eleştirel düşünme eğilimleri ve bunların alt boyutlarından oluşan bir path (yol) analizinin gerçekleştirilmesidir. İlişkisel araştırma modelinde tasarlanan bu araştırmada, öğretmen adaylarının bilişsel esnekliği, eleştirel düşünme eğilimleri ve üstbilişsel farkındalıkları arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Bu bağlamda, değişkenler arasındaki yordayıcı ilişkileri açıklamak amacıyla Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM) kullanılmıştır. Bu çalışmanın katılımcıları uygun örnekleme (convenience sampling) yöntemi ile belirlenmiş olup Türkiye’de bir devlet üniversitesinde eğitim fakültesinde öğrenim görmekte olan toplam 213 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak kişisel bilgiler formu, bilişsel esneklik ölçeği, eleştirel düşünme eğilimi ölçeği, ve üstbilişsel farkndalık ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde öncelikli olarak, öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalıklarının ve eleştirel düşünme eğilimlerinin, bilişsel esnekliklerinin anlamlı bir yordayıcısı olup olmadıklarını belirlemek için çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Bunun yanı sıra, üstbilişsel farkındalıkların ve eleştirel düşünme eğilimlerinin, bilişsel esneklik üzerindeki yordayıcı rolü yol (path) analizi kullanılarak incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda, öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimi yenilikçilik alt boyutu ile üst bilişsel farkındalıklarının sorgulama, motivasyon ve değerlendirme alt boyutlarının öğretmen adaylarının bilişsel esnekliklerinin anlamlı bir yordayıcısı olduğu görülmektedir. Bilişsel esneklik ile üst bilişsel farkındalık ve eleştirel düşünme eğilimleri alt boyutları arasındaki ilişkiler incelendiğinde, bütün alt boyutların bilişsel esneklik ile orta düzeyde, pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, oluşturulan yapısal eşitlik modelinde, öğretmen adaylarının bilişsel esnekliğine ilişkin toplam varyansın %63’ünün eleştirel düşünme eğiliminin yenilikçilik alt boyutu ile üstbilişsel farkındalığın sorgulama, motivasyon ve değerlendirme alt boyutları tarafından açıklandığı tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
This study attempts to perform a path analysis regarding metacognitive awareness, critical thinking dispositions and their sub-dimensions in order to explain pre-service teachers’ cognitive flexibility. Having a relational survey design, the study examined the relationships between pre-service teachers' cognitive flexibility, critical thinking dispositions and their metacognitive awareness. In this vein, Structural Equation Modeling (SEM) was used to explain the predictive relationships between the variables. The participants of this study were selected by convenience sampling method and consisted of a total of 213 pre-service teachers studying at the faculty of education in a state university in Turkey. The study deployed personal information form, cognitive flexibility scale, critical thinking disposition scale, and metacognitive awareness scale as data collection tools. Multiple regression analysis was conducted to determine whether pre-service teachers' metacognitive awareness and critical thinking dispositions were significant predictors of their cognitive flexibility. Besides, the predictive role of metacognitive awareness and critical thinking dispositions on cognitive flexibility was analyzed through use of path analysis. The analysis results revealed that the innovativeness sub-dimension of the participants’ critical thinking dispositions and the questioning, motivation and evaluation sub-dimensions of their metacognitive awareness were identified to be significant predictors of their cognitive flexibility. Considering the relationships between cognitive flexibility and metacognitive awareness and critical thinking disposition sub-dimensions all sub-dimensions were found to have a medium level, positive and significant relationship with cognitive flexibility. In addition, the structural equation model suggested that 63% of the total variance regarding the pre-service teachers’ cognitive flexibility was explained by the innovativeness sub-dimension of critical thinking disposition and the questioning, motivation and evaluation sub-dimensions of metacognitive awareness.
Keywords
- Akçay Özcan, H. D. (2016). Ergenlerde bilişsel esneklik ile özyeterlik arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Toros Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
- Beck, A. T. (2005). Bilişsel terapi ve duygusal bozukluklar. (A. Türkcan Çev.). İstanbul: Litera.
- Bilgin, M. (2009). Developing a cognitive flexibility scale: Validity and reliability studies. Social Behavior and Personality: An International Journal, 37(3), 343-354.
- Blakey, E. & Spence, S. (1990). Thinking of the future. Emergency Librarian, 17(5), 1114.
- Blakey, E. ve Spence, S. (1990). Developing metacognition. Syracuse, NY: ERIC Information Center Resources.
- Bonds, C. W., Bonds, L. G. ve Peach, W. (1992). Metacognition: Developing independence in learning, the clearing house. A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 66(1), 56-59.
- Büyüköztürk, Ş. (2005). Handbook of data analysis for social sciences. Ankara: PegemA.
- Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Pegem Akademi, 3. Baskı, Ankara.
- Canas, J.J., Quesada, J.F.,Antoli, A. and Fajardo, I. (2003). Cognitive flexibility and adaptability to environmental changes in dynamic complex problem- solving tasks. Ergonomics, 46(5), 482 –
- Çavuş, N. ve Uzunboylu, H. (2009). Improving critical thinking skills in mobile learning. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1: 434–438.
- Çuhadaroğlu, A. (2011). Bilişsel esnekliğin yordayıcıları. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Çuhadaroğlu, A. (2013). Bilişsel esnekliğin yordayıcıları. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 2(1), 86-101.
- Dennis, P.D. and Vander Wal, J.S. (2010). The cognitive flexibility ınventory: ınstrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive Therapy and Research, 34(3), 241-253.
- Drennan, J. (2010). Critical thinking as an outcome of master's degree in nursing programme. Journal of Advanced Nursing, 66(2), 422-431.
- Dursun, Y., & Kocagöz, E. (2010). Yapisal eşitlik modellemesi ve regresyon: karşılaştırmalı bir analiz. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (35), 1-17.
- Facione, P. A., Facione, N. C., and Giancarlo, C. A. (2000). The disposition toward critical thinking: Its character, measurement, and relationship to critical thinking skill. Informal Logic, 20(1), 61-84.
- Facione, P. A., Sánchez, C. A., Facione, N. C. and Gainen, J. (1995). The Disposition toward critical thinking. Journal of General Education, 44(1), 1-25.
- Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitivedevelopmental inquiry. American Psychologist, 34, 906-911.
- Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. ve Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw Hill.
- Gnaedinger ,E. K., Hund, Alycia. M. ve Hesson, M. S. H. (2016). Reading specific flexibility moderates the relation between reading strategy use and reading comprehension during the elementary years. Mind, Brain And Education, 10(4), 233- 246.
- Green, S. B. (1991). How many subjects does it take to do a regression analysis?. Multivariate Behavioral Research, 26, 499–510.
- Hacker, D. J. ve Dunlosky, J. (2003). Not all metacognition is created equal. New Directions for Teaching and Learning, 95, 73-79.
- Halpern, D.F. (2003). Thought knowledge: An introduction to critical thinking. London: Lawrence Erlbaum Associates.
- Jason, G. (2001). Critical thinking: Developing an effective worldview. Belmont, CA: Wadsworth.
- Jonassen, D.H. ve Grabowski, B. (1993). Handbook of individual differences, learning and instruction . Lawrence Erlbaum Associates, Publishers. New Jersey.
- Kalaycı, Ş. (2009). SPSS applied multivariate statistical techniques. Ankara: Asil Publishing.
- Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Martin, M. M., ve Rubin, R. B. (1995). A new measure of cognitive flexibility. Psychological Reports, 76, 623-626.
- Martin, M. M., ve Anderson, C.M. (1996). Communication traits: A cross-generational investigation. Communication Research Reports, 13, 58-67.
- Martin, M.M. and Anderson, C.M. (1998). The cognitive flexibility scale: three validity studies. Communication Reports, 11(1),1-9.
- Martin, M.M., Anderson, C. M., ve Thweatt, K. S. (1998). Aggressive communication traits and their relationship with the cognitive flexibility scale and the communication flexibility scale. Journal of Social Behavior and Personality, 13(3), 34-45.
- Özbay, M., ve Bahar, M. A. (2012). İleri okur ve üstbiliş eğitimi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1(1), 158-177.
- Partnership for 21st Century Learning (2015). P21 Framework Definitions. 12.06.2020, http://www.p21.org/our-work/p21-framework adresinden alındı.
- Paul, R. ve Elder L. (2007). The miniature guide to critical thinking: Conceptsand tools. Foundation for Critical Thinking Press.
- Serpin Eşiyok, V. (2016). Üniversite öğrencilerinin cinsiyetlerine ve bilişsel esneklik düzeylerine göre romantik ilişki inançlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
- Spiro, R. J. ve Jehng, J. C. (1990). Cognitive flexibility and hypertext: Theory and technology for the nonlinear and multidimensional traversal of complex subject matter. In Nix, D. and Spiro, R. J., (Eds.), Cognition, education, and multimedia: Exploring ideas in high technology (pp: 163-205). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
- Spiro, R. J., Feltovich, P. J., Jacobson, M. J. ve Coulson, R. L. (1992). Cognitive flexibílity, constructivism, and hypertexfu random access ınstruction for advanced knowledge acquisition in lll-structured domains. Lawrence Erlbaum Assocıates, Publıshers.
- Trilling, B. ve Fadel, C. (2009). 21st century skills: Learning for life in our times. Francisco: Jossey- Bass.
- Yalçın, S. (2018). 21. yüzyıl becerileri ve bu becerilerin ölçülmesinde kullanılan araçlar ve yaklaşımlar. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 51(1), 183
