TÜRKİYE'DEKİ OKULLARDA HEDEF GRUPLARLA YAPILAN KONSÜLTASYON ÇALIŞMALARI VE OKUL DANIŞMANLARININ KONSÜLTASYON ÖZ-YETERLİK ALGILARININ İNCELENMESİ
Author :
Abstract
Araştırma, okul psikolojik danışmanlarının hedef gruplarla yürüttükleri konsültasyon hizmetlerini ve okul psikolojik danışmanlarının konsültasyon öz-yeterlik algılarını incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmada karma yöntem kullanmıştır. Çalışma grubu 324 okul psikolojik danışmanından oluşmaktadır. Veriler, Konsültasyon Öz Yeterlik Ölçeği, Kişisel Bilgi Formu ve Görüşme Formu kullanılarak toplanmıştır. Sonuçlar, öğretmenlerin ve velilerin en çok konsültasyon hizmeti verilen gruplar olduğunu göstermiştir. Öğretmenlerle yürütülen konsültasyon çalışmalarında öğrencinin durumu ve davranışları, velilerle yapılan konsültasyon çalışmalarında anne/baba tutumları, okul yöneticileri ile yapılan konsültasyon çalışmalarında ise disiplin sorunları en yaygın konsültasyon konusudur. Ayrıca, okul psikolojik danışmanlarının konsültasyon öz-yeterlik algılarının öğretmen, yönetici ve velilerin rehberlik hizmetlerine ilişkin tutumuna göre farklılaştığı ve bu farklılığın tutumlarını olumlu olarak ifade eden grubun lehine olduğu gözlenmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular alan yazın ışığında tartışılmış ve bu çerçevede öneriler sunulmuştur.
Keywords
Abstract
The study aimed to investigate the consultation services carried out by school counselors with target groups and counselors' self-efficacy perceptions. The study employed a mixed-method research design. The study group included 324 school counselors. Data were collected using the Consultation Self-Efficacy Scale, Personal Information Form, and Interview Form. The results showed that teachers and parents are the groups that provide the most consultation services. The condition and behavior of the student in the consultation with the teachers, the attitude of the parents in consultation with the parents, and the discipline problems in the consultation with the school administrators are the most common subject of consultation. Additionally, consultation self-efficacy perceptions of SC are different according to the attitudes of teachers and administrators towards the guidance and the interest of parents in guidance services. This difference favors the group that affirmed teachers and administrators hold positive attitudes towards guidance and the group that affirmed parents have a high interest in guidance. The findings obtained in the research were discussed in the light of the literature and recommendations were presented in this framework.
Keywords
- Akbaş, S. (2001). İlköğretim ve ortaöğretim okullarındaki rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde oluşturulan işbirliğinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
- American School Counselor Association. (2012). ASCA National Model: A framework for school counseling programs. American School Counselor Association.
- Aslan, A. M. (2017). Okul psikolojik danışmanlarının ailelerle yürüttükleri konsültasyon çalışmaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
- Berlin, I. N. (1977). Some lessons learned in 25 years of mental health consultation to schools. In S. Plog, & P.I. Ahmed (Eds.), Principles and techniques of mental health consultation, pp. 23-48. New York, NY: Plenum Medical Book Company.
- Bozkur, B. (2019). Okul psikolojik danışmanlığında konsültasyon hizmetleri ve psikolojik danışmanla- rın konsültasyon öz yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi: Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Brigman, G., Mullis, F., Webb, L., & White, J. (2005). School counselor consultation: Skills for working effectively with parents, teachers, and other school personnel. Hoboken, NJ: John Wiley and Sons.
- Caplan, G. (1995). Types of Mental Health Consultation. Journal of Educational and Psychological Consultation, 6(1),7–21. http://doi.org/10.1207/s1532768xjepc060 11.
- Carlson, J., Dinkmeyer, Jr./D., & Johnson, E. J. (2008). Adlerian Teacher Consultation: Change Teachers, Change Students! Journal of Individual Psychology, 64(4), 480–493.
- Creswell, J. W., & Plano Clark, V. L. (2014). Karma Yöntem Araştırmaları, Tasarımı ve Yürütülmesi. Ankara: Anı.
- DiCicco‐Bloom, B., & Crabtree, B. F. (2006). The qualitative research interview. Medical education, 40(4), 314-321.
- Dinkmeyer, D. (2006). School Consultation Using Individual Psychology. The Journal of Individual Psychology, 62(2), 180–187.
- Dinkmeyer, D., Jr., & Carlson, J. (2006). Consultation: Creating school-based interventions. New York, NY: Routledge.
- Doğan, S., Cihangir-Çankaya, Z., Denizli, S., Koç, İ., Meydan, B., & Pamukçu, B. (2017). Surveying the views of administrators, teachers, students and parents about counseling and guidance services in schools: The case of İzmir (Yönetici, Öğretmen, Öğrenci ve Velilere Göre Okul Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetlerinin Durumu: İzmir İli Örneği). 26. Uluslararası Eğitim Bilimleri Kongresi. Antalya, Türkiye.
- Dougherty, A. (2005). Psychological consultation and collaboration in school and community settings. Cengage Learning.
- Erchul, W. P. (2009). Gerald Caplan: A Tribute to the Originator of Mental Health Consultation. Journal of Educational & Psychological Consultation, 19(2), 95–105. http://doi.org/10.1080/10474410902888418
- Erchul, W. P., & Martens, B. K. (2010). School consultation: Conceptual and empirical bases of practice. Springer Science & Business Media.
- Erchul, W. P., & Sheridan, S. M. (2014). Handbook of research in school consultation. Routledge.
- Erkan, S. (2018). Psikolojik danışma ve rehberlikte program geliştirme. Ankara: Pegem Akademi.
- Givens-Ogle, L., Christ, B. A., & Idol, L. (1991). Collaborative consultation: The San Juan unified school district project. Journal of Educational and Psychological Consultation, 2(3), 267-284.
- Gladding, S. T. (2013). Psikolojik danışma: Kapsamlı bir meslek (6. baskı, çev. ed. N. Voltan- Acar). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Guiney, M. C., Harris, A., Zusho, A., & Cancelli, A. (2014). School psychologists' sense of self-efficacy for consultation. Journal of Educational and Psychological Consultation, 24(1), 28-54.
- Karakuş, S. (2008). İlköğretim okullarında çalışan psikolojik danışmanların sınıf öğretmeni ve sınıf rehber öğretmenleriyle yaptığı konsültasyon çalışmalarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
- Kayri, M. (2009). Araştırmalarda gruplar arası farkın belirlenmesine yönelik çoklu karşılaştırma (Post- Hoc) teknikleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (1), 51- 64.
- Korkut, F. (2003). Okullarda önleyici rehberlik hizmetleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(20), 27-40.
- Kratochwill, T. R., & Bergan, J. R. (1990). Behavioral consultation in applied settings: An individual guide. Springer Science & Business Media.,
- Kratochwill, T. R., & Sheridan, S. M. (1987). Preparation of school psychologists to serve as consultants for teachers of emotionally disturbed children (Grant Report). Madison, WI: University of Wisconsin-Madison, Wisconsin Center for Education Research. (ERIC Document Reproduction Service). https://eric.ed.gov/?id=ED293043 adresinden 01.02.2018 tarihinde erişildi.
- Kratochwill, T. R., Elliott, S. N., & Stoiber, K. (2002). Best practices in school-based problem-solving consultation. In A.T. Thomas & J. Grimes (Eds.), Best practices in school psychology IV (pp.583- 608). Bethesda, MD: National Association of School Psychologists.
- Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi. S. Akbaba-Altun, A. Ersoy (Çev. Ed.). Ankara: PegemA.
- Ministry of Education (MEB). (2006). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, 31.05.2006.26184 Sayılı Resmi Gazete
- Myrick, R. D. (1977). Consultation as a counsellor intervention. Washington, D.C.: American School Counselor Association.
- Newman, D. S., Barrett, C. A., & Hazel, C. E. (2015). School consultation practices in the early : Does training matter? Consulting Psychology Journal, 67(4), 326–347.
- Perera-Diltz, D. M., Moe, J. L., & Mason, K. L. (2011). An exploratory study in school counselor consultation engagement. Journal of School Counseling, 9(13), 1-25.
- Sandoval, J. H. (2004). An introduction to consultee-centered consultation in the schools: A step-by- step guide to the process and skills. New York: Routledge.
- Scott, D. A., Royal, C. W., & Kissinger, D. B. (2014). Counselor as consultant. Sage publications.
- Sheridan, S. M., Kratochwill, T. R., & Bergan, J. R. (1996). Conjoint behavioral consultation: A procedural manual. Springer Science & Business Media.
- Sheridan, S. M., Richards, J. R., & Smoot, T. Y. (2000). School consultation. In A. E. Kazdin (Ed.), Encyclopedia of psychology (Vol. 7, pp. 167–170). Washington, DC: American Psychological Association and New York, NY: Oxford University Press.
- Şeyhoğlu, R. (2016). İlköğretim ve ortaöğretim okullarında yürütülen konsültasyon uygulamalarının belirlenmesi ve bazı değişkenler açısından incelenmesi . Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Erzurum.
- Kaynak göstermek için: Bozkur, B. (2022). Türkiye’deki okullarda hedef gruplarla yapılan
- konsültasyon, psikolojik danışmanların temel rollerinden biri olarak kabul edilmiştir (ASCA, 2012;
- Scott, Royal ve Kissinger, 2014; Türk PDR – DER, 2007). Konsültasyon, belli bir alandaki bir uzmanın
- kişiyle birlikte çalıştığı bir müdahale yöntemi olarak tanımlanır (Erchul & Sheridan, 2014). Diğer
- taraftan Dinkmeyer ve Carlson (2006) okul konsültasyonunu, konsültasyona gelen kişinin bir öğrencinin
- etkinliğine katkıda bulunur (Gladding, 2013). Literatür incelendiğinde okul konsültayonunda kullanılan
- 2005; Caplan, 1995; Dinkmeyer, 2006; Dinkmeyer ve Carlson, 2006; Dougherty, 2005; Erchul, 2009;
- Erchul ve Martens, 2010; Gladding, 2013; Kratochwill ve Bergan, 1990; Kratochwill ve Sheridan,
- 1987; Kratochwill, Elliott ve Stoiber, 2002; Sandoval, 2004; Sheridan, Kratochwill, & Bergan, 1996;
- Sheridan, Richard ve Smoot, 2000). Konsültasyon modelleri genellikle danışma kuramlarının
- ilgili becerileri de içerir (Guiney, Harris, Zusho ve Cancelli, 2014). Bu becerilerin bazılarının psikolojik
- 2015). Konsültasyon yeterliliği bazı gruplarla (veliler, öğretmenler, okul yöneticileri, çeşitli kurumlar,
- içermektedir (Guiney, Harris, Zusho & Cancelli, 2014). Örneğin yöneticilerle konsültasyon, okuldaki
- (Berlin, 1977). Öğretmenler, okul psikolojik danışmanlarının öğrenci ile ilgili konsültasyon hizmetini
- 2005). Ebeveynlerle konsültasyonda ise ev ve okul arasındaki işbirliğinin öğrenme sürecini
- kolaylaştırması amaçlanmaktadır (Myrick, 1977). Konsültasyon konusu, Türkiye dışındaki ülkelerde oldukça çok araştırılan ve zengin bir
- alanında yeterince önem verilmemektedir (Erkan, 2018). Türkiye’deki Konsültasyon hizmetlerinin
- Clark, 2014). Bu çalışmada yakınsayan paralel desenin seçilmesinin nedeni, hem nitel hem de nicel
- formda gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Literatürde önerildiği gibi (DiCicco-Bloom & Crabtree, 2006),
- yeterlik algılarının ölçülmesi için Guiney, Harris, Zusho ve Cancelli (2014) tarafından geliştirilen ve
- Bozkur (2019) tarafından Türkçe'ye uyarlanan Konsültasyon Öz-Yeterlik Ölçeği kullanılmıştır. Tek
- tutarlılık katsayısı .97.8’dir (Bozkur, 2019).
- alınarak toplanmıştır. Tüm nicel veriler, söz konusu toplantı sırasında 2018 yılında toplanmıştır. Bu
- türü olması nedeniyle seçilmiştir (Scheffe, 1959; aktaran Kayri, 2009). Nitel verilerin güvenirlik analizi
- Huberman'ın (2015) önerdiği güvenirlik formülü (Güvenilirlik = Görüş Birliği / Görüş Birliği + Görüş
- hesaplanmıştır. Miles ve Huberman (2015), kodlayıcılar arası güvenilirlik alt sınırının %80 olduğunu
- Gruplar İçi 635338.59 320 1985.43
- Diltz ve ark. (2011) tarafından yapılan bir çalışmada öğretmenler 1. Sırada, ebeveynler 2. sırada, okul
- Doğan ve ark. (2017) da okul psikolojik danışmanlarının sıklıkla okul idarecileriyle, öğretmenlerle ve
- yazındakilerle uyumludur (Şeyhoğlu, 2016; Karakuş 2008). Öğretmenlerle konsültasyon ile ilgili alan
- Johnson, 2008; Erchul ve Martens, 2010). Öğretmenler ile konsültasyonda öğretmenlerin mesleki
- yeterliği puanlarına sahiptir. Akbaş (2001) de rehberliğe yönelik olumlu tutumun işbirliği ilişkisini
- sonuçlar ile de uyumludur. Örneğin Aslan (2017) yaptığı araştırmada okul psikolojik danışmanlarının
- Şeyhoğlu (2016) ise okul psikolojik danışmanları tarafından ebeveynlere sunulan konsültasyon
- bulunmaktadır. Örneğin Dinkmeyer ve Carlson’a (2006) göre okuldaki idarecilerle yapılan
- içeren sorunları dile getirmektedir. Brigman ve Ark. (2005) ise konsültantın okuldaki idareciler ve
- ortaklaşa çalışmalar yapabilirler (Brigman ve ark. 2005). Öğretmen ve ebeveynlerle ortaya çıkan
- Scott, D. A., Royal, C. W., & Kissinger, D. B. (2014). Counselor As Consultant. Sage publications.
